Ở Ấn Độ và Trung Quốc, những kỳ thi công chức không chỉ là cuộc sàng lọc nhân tài cho bộ máy nhà nước mà còn là sự kiện xã hội lớn, tác động sâu rộng tới cả gia đình, cộng đồng và nền kinh tế. Hàng triệu người trẻ mỗi năm dồn toàn bộ tuổi thanh xuân để chinh phục một suất làm việc trong khu vực công.
Con Đường Đến Quyền Lực
Ở Ấn Độ, kỳ thi tuyển chọn công chức liên bang (UPSC Civil Services Examination) được ví như “đường đến quyền lực”. Vượt qua kỳ thi đồng nghĩa với việc bước chân vào tầng lớp tinh hoa: Có địa vị, thu nhập ổn định, chế độ hưu trí tốt và tăng khả năng kết hôn.
Những người đợi chờ trong một kỳ thi khốc liệt ở Ấn Độ.
Tại Trung Quốc, kỳ thi công chức quốc gia (Guokao) cũng khốc liệt không kém. Dù nền kinh tế đang tăng trưởng chậm lại, cơn sốt làm việc cho nhà nước vẫn chưa hạ nhiệt.
Lò Luyện Thi Căng Thẳng
Quy trình tuyển chọn ở cả hai quốc gia đều kéo dài và đầy thử thách. Thí sinh ở Ấn Độ phải vượt qua vòng sơ loại với 2 bài trắc nghiệm, sau đó là kỳ thi chính gồm 9 bài viết trong 27 giờ và một vòng phỏng vấn trực tiếp.
Những câu hỏi trong các kỳ thi này thường rất khó, mang tính đánh đố hoặc thiên về học thuật. Thí sinh ở Trung Quốc có thể phải viết luận về tư tưởng chính trị hay phân tích ba khía cạnh của thực thi pháp luật hành chính: Quyền lực, lý lẽ và lợi ích.
Các thí sinh tranh thủ xem lại tài liệu ôn tập lần cuối trước khi bước vào điểm thi kỳ thi công chức quốc gia tại Thái Nguyên, tỉnh Sơn Tây, Trung Quốc.
Áp Lực Tâm Lý Và Chi Phí Cơ Hội
Dù được xem là cách lựa chọn công bằng và dựa trên năng lực, các kỳ thi công chức vẫn bị chỉ trích vì đặt nặng việc học thuộc lòng và kỹ năng thi cử, thay vì các kỹ năng cần thiết trong thực tế công vụ.
Chưa dừng lại ở đó, áp lực tâm lý kéo dài đã đẩy không ít thí sinh vào trầm cảm, thậm chí tự tử sau nhiều lần thất bại.
Cần Một Cách Chọn Lọc Mới?
Trước áp lực và giới hạn của mô hình thi tuyển truyền thống, cả Ấn Độ và Trung Quốc đều đang thử nghiệm các hướng đi mới.