Trong thời đại số hóa hiện nay, trẻ em đang trở thành mục tiêu của những kẻ lừa đảo tinh vi. Những thủ thuật thao túng tâm lý được sử dụng để dẫn dắt trẻ vào bẫy lừa đảo ngày càng tăng. Để bảo vệ con cái một cách thực chất, phụ huynh cần thay đổi cách nhìn nhận và trang bị cho trẻ những kỹ năng cần thiết.

Phó giáo sư Phạm Mạnh Hà, chuyên gia ngành tâm lý học tại Khoa Khoa học và Công nghệ giáo dục, Đại học Bách khoa Hà Nội, cảnh báo rằng không đứa trẻ nào an toàn tuyệt đối trước những thủ thuật thao túng tâm lý tinh vi. Những kẻ lừa đảo thường sử dụng kịch bản tinh vi, đánh trúng vào tâm lý yếu điểm của từng đối tượng.

Có 4 thủ thuật thao túng tâm lý phổ biến mà các đối tượng thường sử dụng: ‘Tội phạm hóa’, ‘Cô lập’, ‘Khẩn cấp’, và ‘Bình thường hóa’. Những thủ thuật này được thiết kế như một kịch bản hoàn chỉnh, nhằm làm trẻ mất phương hướng, hoảng loạn, và hoàn toàn phụ thuộc vào kẻ thao túng.

Để hiểu vì sao một đứa trẻ dễ bị dẫn dắt, cần xem xét tổng thể từ đặc điểm tâm lý, hoàn cảnh gia đình đến các mối quan hệ xung quanh. Trẻ ở độ tuổi phát triển chưa có khả năng đánh giá rủi ro hoàn chỉnh, dễ tin người, nhất là khi sợ bị người lớn la mắng. Những gia đình có xung đột thường xuyên, ly hôn, hoặc khoảng cách thế hệ lớn cũng khiến trẻ khó tìm được điểm tựa tâm lý an toàn.

Ngoài ra, các mối quan hệ qua mạng, với tốc độ phát triển nhanh và sự hiện diện ảo, lại mang đến cho trẻ cảm giác được lắng nghe và thấu hiểu – thứ mà trẻ không tìm được từ người thân.

Phụ huynh cần đặc biệt lưu ý nếu trẻ có những biểu hiện như thay đổi hành vi đột ngột, lo lắng khi không dùng điện thoại, phụ thuộc quá mức vào một người bạn mới, học tập sa sút, hoặc hay nói dối, giấu diếm. Khi phát hiện những dấu hiệu này, điều quan trọng nhất là không trách phạt, không dò xét, mà cần lắng nghe với thái độ thấu hiểu.

Phụ huynh nên xây dựng kênh giao tiếp cởi mở, giúp con cảm thấy an toàn khi chia sẻ. Cần giáo dục con về quyền riêng tư cơ thể, cách nhận diện các chiêu trò thao túng, và kỹ năng nói ‘không’ với những yêu cầu bất thường. Thay vì cấm đoán, hãy đồng hành cùng con trong không gian mạng, cùng tìm hiểu các xu hướng, trò chuyện về những rủi ro một cách cởi mở.

Trong những trường hợp có dấu hiệu tâm lý kéo dài, cha mẹ nên chủ động tìm đến các chuyên gia tâm lý học đường hoặc chuyên gia giáo dục để được hỗ trợ kịp thời. Không phần mềm kiểm soát thiết bị nào có thể thay thế cho sự hiện diện thực chất của cha mẹ.

Lá chắn mạnh nhất trước những kịch bản lừa đảo tinh vi không nằm ở công nghệ, mà nằm ở chính sự kết nối tình cảm, niềm tin và đồng hành của gia đình.

Một trường hợp lừa đảo tình cảm táo bạo đã được một cặp đôi người Pháp, Sophie Vouzeland và Fabien, tiết lộ trên mạng xã hội. Mới đây, một người đàn ông Bỉ 76 tuổi, Michel, đã đến nhà của Sophie, tự xưng là chồng tương lai của cô. Tuy nhiên, sự việc đã nhanh chóng được làm sáng tỏ khi Fabien, chồng hiện tại của Sophie, tiếp đón Michel và tiết lộ sự thật.

Michel tin rằng mình đã kết nối với Sophie, người từng là á hậu 1 trong cuộc thi Hoa hậu Pháp 2007, qua ứng dụng WhatsApp. Trong thời gian này, ông đã gửi khoảng 25.000 bảng Anh cho người mà ông nghĩ là Sophie. Sự việc đáng nói, Michel đã hoàn toàn bị lừa đảo và không hề biết rằng mình đang bị một kẻ mạo danh lừa đảo.

Khi Michel xuất hiện tại nhà của Sophie, anh ta đã bị Fabien chào đón và tiết lộ rằng mình là chồng hiện tại của Sophie. Người đàn ông Bỉ đã bị sốc và nhận ra rằng mình đã bị lừa đảo một cách trắng trợn. Cặp đôi đã đăng tải một video về khoảnh khắc này trên mạng xã hội, chia sẻ cuộc trò chuyện của họ với nạn nhân để cảnh báo mọi người về những trò lừa đảo tình cảm.

Hoa hậu Sophie, người đang mang thai, đã bày tỏ sự cảm thương với nạn nhân và cảnh báo mọi người cần cẩn thận khi sử dụng mạng xã hội. Cô nhấn mạnh rằng sự lừa đảo tình cảm có thể xảy ra với bất kỳ ai và chúng ta cần phải cẩn thận khi giao tiếp với người lạ trên mạng.

Qua trường hợp này, Sophie và Fabien muốn cảnh báo mọi người về những nguy hiểm của lừa đảo tình cảm trên mạng xã hội. Họ hy vọng rằng câu chuyện của họ có thể giúp ngăn chặn những trường hợp tương tự xảy ra trong tương lai.

Đội hình sinh viên tình nguyện Mùa hè xanh của Học viện Tài chính đã triển khai một loạt các hoạt động thiết thực tại xã Cao Minh, tỉnh Tuyên Quang. Các hoạt động này không chỉ gắn với chủ trương ‘Chuyển đổi số vì cộng đồng’ mà còn tích cực hưởng ứng phong trào ‘Bình dân học vụ số’. Mục tiêu chính của đội hình sinh viên tình nguyện là lan tỏa những giá trị nhân văn và hành động thiết thực tới từng hộ dân, từng lớp học, và từng tuyến đường tại vùng cao.

Đội hình sinh viên tình nguyện đã cụ thể hóa định hướng ‘Chuyển đổi số toàn dân – không để ai bị bỏ lại phía sau’ bằng cách triển khai hiệu quả phong trào ‘Bình dân học vụ số’ tại cả hai xã Cao Minh và Nặm Nhì. Tổ thực chiến ‘phủ số’ cho dân bản đã trực tiếp tới các khu chợ, sinh hoạt cộng đồng, và từng nhà để hướng dẫn cài đặt và sử dụng VNeID. Đặc biệt, họ tập trung hỗ trợ người cao tuổi và người dân tộc thiểu số chưa có điều kiện tiếp cận công nghệ, giúp họ nắm bắt được các công cụ số cần thiết.

Bên cạnh hoạt động ‘phủ số’, các bạn sinh viên tình nguyện còn tổ chức các buổi truyền thông về an toàn và an ninh mạng. Qua đó, người dân được nâng cao cảnh giác trước các hành vi lừa đảo qua mạng, giả mạo thông tin, và đánh cắp dữ liệu cá nhân. Đồng thời, đội hình sinh viên tình nguyện hỗ trợ cán bộ xã và huyện trong việc chuẩn hóa dữ liệu và tiếp cận các phần mềm quản lý cơ sở dữ liệu số. Điều này góp phần thúc đẩy việc ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động quản lý và phục vụ người dân tốt hơn.

Ngoài ra, đội hình sinh viên tình nguyện Mùa hè xanh của trường còn tham gia hỗ trợ cao điểm vận hành chính quyền địa phương hai cấp trên địa bàn. Các bạn được phân công tham gia nhập liệu, rà soát và cập nhật thông tin hộ dân trên hệ thống quản lý dữ liệu số. Họ cũng hỗ trợ xử lý các thủ tục hành chính công trực tuyến và cùng cán bộ hướng dẫn người dân thực hiện các thao tác hành chính qua mạng.

Theo Bí thư Đoàn Học viện Tài chính Tạ Đình Hòa, sinh viên của trường cũng tổ chức lớp học Hoa phượng đỏ với chủ đề ‘Quản lý tài chính cá nhân’ dành cho học sinh cấp 1. Trong đó, các tình nguyện viên đã sáng tạo nội dung học qua các trò chơi và tình huống mô phỏng dễ hiểu. Điều này giúp các em bước đầu làm quen với việc lập kế hoạch chi tiêu, tiết kiệm, và phân biệt nhu cầu – mong muốn.

Cuối cùng, đội hình sinh viên tình nguyện đã trao tặng 2 tủ sách với hàng trăm đầu sách kỹ năng sống, truyện tranh, sách tham khảo học tập tới trường THCS Cổ Linh trên địa bàn. Họ cũng trao tặng 20 phần quà đến tận tay các hộ gia đình có hoàn cảnh khó khăn, thể hiện tinh thần nhân đạo và trách nhiệm xã hội.