Hiện nay, việc lựa chọn ngành nghề của nhiều bạn trẻ bị chi phối bởi những định kiến về giới, danh tiếng, thu nhập… Điều này không chỉ ảnh hưởng đến tương lai cá nhân mà còn lãng phí nguồn lực xã hội.

Theo bản tin thị trường lao động quý 2-2025 của Bộ Nội vụ, số người thất nghiệp trong quý 2-2025 đã tăng lên 1,06 triệu người, cao hơn 25.000 người so với quý trước và tăng khoảng 13.300 người so với cùng kỳ năm 2024. Đáng chú ý, tỷ lệ thất nghiệp trong thanh niên cũng tăng thêm 0,26%, mặc dù các công ty tăng tuyển dụng.

Nghịch lý này đặt ra nhiều vấn đề, trong đó có việc chọn ngành nghề ở giới trẻ hiện nay. Nhiều học sinh và phụ huynh đặt quá nặng yếu tố thu nhập, cho rằng nghề dễ giàu mới đáng học nên đổ xô vào các ngành được cho là ‘hot’ trên thị trường lao động, dẫn đến cầu vượt quá cung. Văn hóa Á Đông cũng khiến một số phụ huynh, học sinh có những định kiến về giới khi chọn ngành nghề. Nhiều bạn trẻ đã từ bỏ ước mơ về ngành học vì lo sợ áp lực giới tính trong thời gian học, cũng như quá trình tìm việc sau này.

Các nhà nghiên cứu tâm lý học phát triển và khoa học thần kinh khẳng định năng lực nghề nghiệp không phân biệt giới, mà là do định hướng xã hội. Tuy nhiên, nhiều bạn trẻ chọn ngành trái sở thích chỉ vì muốn vào trường ‘top’. Lấy tên trường làm thước đo thành công là một cách hiểu sai về thương hiệu giáo dục. Điều này xuất phát từ tâm lý sính danh tiếng, hiệu ứng truyền thông về những bảng xếp hạng các cơ sở giáo dục đại học.

Tư duy trọng bằng cấp cũng khiến nhiều bạn không mặn mà với cao đẳng nghề. Trong khi các nước phát triển coi trọng việc học nghề thì ở Việt Nam, học nghề lại bị nhiều người coi là thua cuộc, thất bại. Hiện thực phũ phàng người người đại học, nhà nhà đại học, nhưng rồi vẫn khó tìm việc với tấm bằng cử nhân đang đặt dấu hỏi lớn trong việc lựa chọn con đường bước vào thị trường lao động của các bạn trẻ hiện nay.

Chọn nghề sai: tăng thất nghiệp, lãng phí nguồn nhân lực. Sai một ly, đi một dặm. Chọn ngành không phù hợp khiến nhiều bạn chán học, bỏ học. Không chỉ mất niềm tin vào bản thân, các em còn cảm thấy khó khăn trong việc định danh nghề nghiệp, đến khi học xong, lại làm trái ngành trái nghề. Nhìn từ góc độ toàn cảnh xã hội, định kiến ngành nghề sẽ dẫn đến việc học sai ngành sai nghề. Hệ quả là tình trạng ngành thiếu ngành thừa, lãng phí nguồn nhân lực, gia tăng tình trạng thất nghiệp dù có bằng đại học.

Chọn nghề là hành trình cá nhân, có ý nghĩa quyết định cuộc đời mỗi người. Tương lai không dành cho người đi theo lối mòn định kiến. Chúng ta phải hiểu rõ chính mình, bằng cách thẳng thắn trả lời những câu hỏi: ‘muốn gì?’, ‘giỏi gì?’, ‘sống vì giá trị nào?’ thông qua việc sử dụng các công cụ trắc nghiệm nghề nghiệp khoa học. Gia đình, nhà trường, xã hội cũng cần chung tay tiếp sức, giúp các em mở rộng cánh cửa ngành nghề tương lai, không nên vô tình dựng thêm những rào chắn vô hình.

Ngày 1/8, tại Trường Đại học Hải Phòng, Thành Đoàn Hải Phòng đã tổ chức Lễ khai mạc Hội trại ‘Thanh niên Việt Nam làm chủ ngoại ngữ – Bản lĩnh hội nhập’ lần thứ 2 năm 2025. Sự kiện này đã thu hút gần 100 cán bộ, đoàn viên và thanh niên tiêu biểu từ các tỉnh, thành trên cả nước tham gia.

Hội trại diễn ra từ ngày 31/7 đến 3/8 với mục tiêu tạo ra một sân chơi rộng rãi cho đoàn viên, thanh thiếu nhi trên toàn quốc để trao đổi, học hỏi và trang bị kiến thức, kỹ năng cần thiết. Từ đó, giúp các em nâng cao năng lực ngoại ngữ và hội nhập quốc tế.

Đến dự lễ khai mạc có anh Nguyễn Tường Lâm – Bí thư Trung ương Đoàn, Chủ tịch Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam; ông Nguyễn Quang Phúc – Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy Hải Phòng; chị Nguyễn Thị Thủy – Bí thư Thành Đoàn Hải Phòng.

Trong phát biểu khai mạc, anh Nguyễn Tường Lâm khẳng định rằng trong thời đại số và toàn cầu hóa, ngoại ngữ là ‘chìa khóa của cánh cửa hội nhập’. Ngoại ngữ không chỉ là một kỹ năng mà còn là năng lực nền tảng giúp thanh niên mở rộng tri thức, tăng cường hợp tác và phát huy bản sắc dân tộc trên trường quốc tế.

Hội trại năm 2025 có sự tham gia của gần 100 đại biểu từ 18 đến 35 tuổi, đại diện cho nhiều ngành nghề và lĩnh vực. Các đại biểu này có đam mê, kinh nghiệm và kỹ năng tham gia tổ chức các hoạt động nâng cao năng lực ngoại ngữ và hội nhập quốc tế.

Điểm nhấn của Hội trại năm 2025 là việc đẩy mạnh ứng dụng công nghệ trong tổ chức các hoạt động, kết hợp với vòng chung kết Cuộc thi Olympic tiếng Anh dành cho cán bộ trẻ toàn quốc lần thứ VII năm 2025.

Trong khuôn khổ chương trình, các đại biểu đã tham gia thảo luận, xây dựng và trình bày các dự án nâng cao năng lực hội nhập tại địa phương, kết hợp ứng dụng công cụ trí tuệ nhân tạo vào truyền thông và thiết kế sản phẩm. Hội trại cũng là không gian kết nối các thí sinh vòng chung kết Cuộc thi Olympic tiếng Anh dành cho cán bộ trẻ toàn quốc lần thứ VII.

Qua đó, anh Nguyễn Tường Lâm biểu dương các mô hình hiệu quả như Olympic tiếng Anh, các lớp học miễn phí vùng sâu vùng xa, câu lạc bộ ngoại ngữ, chương trình huấn luyện T4T… và kêu gọi thanh niên Việt Nam tích cực học ngoại ngữ để làm chủ công nghệ, làm chủ chính mình và làm chủ tương lai.

Cuộc khủng hoảng sức khỏe tâm thần đang trở thành một vấn đề nghiêm trọng tại Thái Lan, khi hơn 13 triệu người được chẩn đoán mắc các vấn đề tâm lý. Theo Báo cáo Y tế Thái Lan 2025, hiện có 13,4 triệu người Thái mắc các vấn đề về sức khỏe tâm thần hoặc rối loạn tâm thần, chiếm hơn 27% dân số trưởng thành. Đáng chú ý, tỷ lệ tự tử đã tăng liên tục trong thập kỷ qua, đặc biệt ở nhóm tuổi từ 15 đến 29.

Một trong những nguyên nhân hàng đầu dẫn đến tình trạng này là áp lực học tập. Giới trẻ Thái Lan, đặc biệt ở nhóm tuổi từ 15 đến 29, đang phải đối mặt với một môi trường giáo dục cạnh tranh khốc liệt. Kỳ vọng cao từ gia đình và nhà trường có thể dẫn đến căng thẳng kéo dài, lo âu và trầm cảm. Bên cạnh đó, nỗi sợ bị bỏ lại phía sau trên mạng xã hội cũng là một yếu tố quan trọng. Trong kỷ nguyên số, mạng xã hội trở thành thước đo giá trị bản thân của nhiều người trẻ.

Việc liên tục so sánh mình với những hình ảnh lý tưởng, thường không có thật, trên mạng xã hội có thể gây ra cảm giác không đủ tốt, cô lập và lo lắng. Tiến sĩ Kraisit Narukhatphichai, bác sĩ tâm thần và giám đốc điều hành của Bệnh viện Manarom, cho rằng tác động tiêu cực của mạng xã hội, như những bình luận xúc phạm và bắt nạt trên mạng, góp phần làm trầm trọng thêm tình trạng trầm cảm ở thanh thiếu niên.

Bạo lực gia đình là một vấn đề nhức nhối khác, gây ra những tổn thương sâu sắc về mặt tinh thần cho các nạn nhân, đặc biệt là trẻ em và thanh thiếu niên. Môi trường gia đình không an toàn, căng thẳng có thể dẫn đến các vấn đề tâm lý kéo dài, ảnh hưởng đến khả năng đối phó với áp lực cuộc sống. Những kỳ vọng xã hội quá mức cũng góp phần vào cuộc khủng hoảng.

Xã hội Thái Lan, với những giá trị truyền thống và các chuẩn mực ngầm, đôi khi đặt ra những áp lực lớn lên cá nhân, khiến họ cảm thấy khó khăn khi không thể đáp ứng. Báo cáo Y tế Thái Lan 2025 cũng lưu ý rằng nhóm trung niên (từ 45 đến 59 tuổi) báo cáo mức độ hạnh phúc thấp nhất, cho thấy sự mong manh về cảm xúc trong giai đoạn chuyển tiếp của cuộc sống.

Mặc dù 33% người dân Thái có mức hiểu biết cao về sức khỏe tâm thần, nhưng các quan niệm sai lệch vẫn tồn tại phổ biến. Việc tự tử vẫn bị nhiều người coi là dấu hiệu của sự yếu đuối, phản ánh sự kỳ thị kéo dài đối với các vấn đề tâm lý. Để giải quyết vấn đề này, các chuyên gia khuyến nghị cần tập trung vào việc nâng cao nhận thức, cải thiện khả năng tiếp cận dịch vụ và xóa bỏ những định kiến còn tồn tại.

Các chiến dịch giáo dục công cộng cần được đẩy mạnh để truyền tải thông điệp đúng đắn, giúp cộng đồng hiểu rõ hơn về các rối loạn tâm thần và khuyến khích người bệnh mạnh dạn tìm kiếm sự hỗ trợ chuyên nghiệp. Cải thiện khả năng tiếp cận các dịch vụ chăm sóc sức khỏe tâm thần là yếu tố then chốt.

Hiện tại, số lượng chuyên gia và cơ sở vật chất chuyên biệt vẫn còn hạn chế. Do đó, cần đầu tư mạnh mẽ vào việc đào tạo thêm bác sĩ tâm thần, nhà tâm lý học và nhân viên xã hội. Đối với giới trẻ từ 15 đến 29 tuổi, những người đang đối mặt với áp lực học tập và ảnh hưởng từ mạng xã hội, các chương trình hỗ trợ tâm lý trong trường học và đại học cần được triển khai rộng rãi.

Cuối cùng, việc thúc đẩy lối sống lành mạnh thông qua các hoạt động thể chất và tinh thần như yoga, thiền, hoặc trị liệu nghệ thuật cũng sẽ góp phần đáng kể vào việc cải thiện sức khỏe tâm thần tổng thể của người dân. Thông qua những nỗ lực này, Thái Lan có thể bắt đầu giải quyết cuộc khủng hoảng sức khỏe tâm thần đang diễn ra và mang lại một tương lai tốt đẹp hơn cho người dân.